အဆုတ္ကင္ဆာဆိုသည္မွာ

အဆုတ္ကင္ဆာဆိုသည္မွာ 

   အဆုတ္ ကင္ဆာ ဆိုသည္မွာ အျခား ကင္ဆာမ်ား ကဲ့သို႔ပင္ ခႏၶာကိုယ္ အဆုတ္ အတြင္းရွိ ဆဲလ္မ်ား ထိခိုက္ၿပီး ပံုစံ ပ်က္ယြင္းျခင္း ေၾကာင့္ အဆုတ္တြင္ ျဖစ္ေသာ ကင္ဆာ ေရာဂါ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ပံုမွန္ အားျဖင့္ ဆိုလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္ သည္ လိုအပ္ေသာ ဆဲလ္ အေရအတြက္ ကိုထိန္း ထားၿပီး လိုအပ္သည့္ အခ်ိန္ က်မွသာ ဆဲလ္ အသစ္ပြား ျခင္းကို ျပဳလုပ္ သည္။ ထိုစနစ္ကို ထိခိုက္ ေစေသာ အခါတြင္မူ ဆဲလ္ပြားျခင္း၊ ပံုမွန္ မဟုတ္ေသာ ဆဲလ္မ်ား ျဖစ္လာျခင္း တို႔ေၾကာင့္ Tumour (အလံုး၊ သို႔မဟုတ္ အႀကိတ္) ျဖစ္လာ ေစသည္။ ကင္ဆာႀကိတ္ ျဖစ္ပါက လ်င္ျမန္စြာ ႀကီးထြား ႏိုင္ၿပီး စတင္ ျဖစ္ေပၚသည့္ အဆုတ္ အျပင္ အျခား ေသာ ကိုယ္အဂၤါမ်ား ကိုပါ ထိုးေဖာက္ ေရာက္ရွိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစသည္။
     အဆုတ္ ကင္ဆာ ဆဲလ္မ်ား အဓိက အမ်ားဆံုး ပ်ံ႕ႏွံ႕သည့္ ေနရာမ်ား မွာ အသည္း၊ ဦးေႏွာက္၊ အ႐ိုး တို႔ျဖစ္သည္။ အဆုတ္ ကင္ဆာ သည္ အဆုတ္၏ မည္သည့္ အစိတ္အပိုင္းတြင္ မဆို ျဖစ္ေစ ႏိုင္သည္။ သို႔ ေသာ္ ၉၀-၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း မွာမူ ေလျပြန္ အဝင္အထြက္ ေပါက္မ်ားတြင္ ကာရံထားသည့္ Epithelial မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ႏိုင္သည္။

အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း
     အဆုတ္ ကင္ဆာသည္ ကမၻာ ေပၚတြင္ လူ အမ်ားဆံုးကို ေသေစ ႏိုင္ေသာ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ မ်ားအရ အဆုတ္ ကင္ဆာ သည္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ အထက္တြင္ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းမွာ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိ ရွိၿပီး အသက္ ၄၅ ႏွစ္ေအာက္ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းမွာမူ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔သာ ရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိ ရသည္။
     ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္ မတိုင္မီက အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းမွာ နည္းပါး ေသာ္လည္း ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးမႈ ႏႈန္းျမင့္မား လာသည္ ႏွင့္ အမွ် ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းမွာ ျမင့္တက္ လာခဲ့သည္။ အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းေလ်ာ႔နည္း ေစရန္ အတြက္ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ တတ္ေသာ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ကိုအသိေပး၊ ပညာေပး အစီအစဥ္ မ်ားျပဳလုပ္ ေနေသာ္လည္း အဆုတ္ ကင္ဆာသည္ အျဖစ္ အမ်ားဆံုး ကင္ဆာ ေရာဂါ အျဖစ္ ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။
အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ေစသည္႕အေၾကာင္းအရင္းမ်ား
ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
     အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစသည္႔ အဓိက အေၾကာင္း အရင္း တစ္ခု ျဖစ္သည္။ အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္း၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ေဆးလိပ္တြင္ ဓာတု ပစၥည္း ေပါင္း ေလးေထာင္ ေက်ာ္ခန္႔ ပါဝင္ၿပီး အမ်ားစုမွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစသည့္ အမ်ိဳးအစား မ်ားျဖစ္သည္။ ထို အထဲတြင္ Nitrosamine ႏွင့္ Polycyclic Aromatic Hydrocarbon တို႔သည္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစ ႏိုင္ေသာ အဓိက ဓာတု ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္သည္။
ေဆးလိပ္ေငြ႕႐ႈ႐ိႈက္မိျခင္း (Passive Smoker)
     Passive Smoking ၊ သို႔မဟုတ္ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ႐ွဴ႐ိႈက္မိ ျခင္း၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုေသာ္ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးသူႏွင့္ အနီး ကပ္ေနထိုင္ သူမ်ားတြင္ လည္း အဆုတ္ ကင္ဆာ ေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစ ႏိုင္သည္။ ဆန္းစစ္ခ်က္ မ်ားအရ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ႐ွဴမိ ျခင္းေၾကာင့္ ေဆးလိပ္ မေသာက္သံုး ေသာ္လည္း အဆုတ္ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ တြင္ မေနထိုင္ရ သူမ်ားထက္ ၂၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔ ပိုမိုေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။
ေက်ာက္ဂြမ္းအမႈန္ (Asbestos Fibers)
     သတၲဳ တူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္း မ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္ မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ႀကံဳ ရင္ဆိုင္ ရေသာ ေက်ာက္ဂြမ္း အမႈန္မ်ားသည္ အသက္႐ွဴ ေသာအခါ အဆုတ္ အတြင္းသို႔ ေရာက္ရွိၿပီး ကာလရွည္ ထိုဒဏ္ကို ခံရပါက အဆုတ္ ကင္ဆာကို ျဖစ္ပြား ေစႏိုင္သည္။ ထိုကဲ႔သို႔ ေသာ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း လုပ္ကိုင္ၾကေသာ အလုပ္သမားမ်ား သည္ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးပါက အဆုတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းကို ပိုမို ျမင့္မား ေစသည္။
မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ျခင္း (Familial Predisposition)
     အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ တြင္ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ျခင္း သည္လည္း အေၾကာင္းအရာ တစ္ခု အျဖစ္ ပါဝင္ ေနသည္။ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ (Gene) ေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး မိဘဘိုးဘြား မ်ားတြင္ အဆုတ္ ကင္ဆာျဖစ္ပြား ခဲ့သူရွိပါက ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုျမင့္မား သည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္။
အဆုတ္ေရာဂါမ်ား
     အဆုတ္ တြင္ အနာျဖစ္ျခင္း၊ အဆုတ္ေရာင္ျခင္း၊ ကုသမႈ ခံယူၿပီးေသာ အဆုတ္ ကင္ဆာ အစရွိသည့္ အဆုတ္ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြား ခဲ႔ဖူးပါက အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရာခိုင္ႏႈန္း မ်ားႏိုင္သည္။
အဆုတ္ကင္ဆာေရာဂါလကၡဏာမ်ား
     အဆုတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြား သူမ်ား၏ ၂၅ရာခိုင္ႏႈန္း သည္ Chest X-ray ၊ သို႔မဟုတ္ CT-scan တြင္ ကင္ဆာႀကိတ္ စတင္ ေတြ႕ရွိခ်ိန္ တြင္မူ မည္သည့္ ေရာဂါ လကၡဏာမွ ခံစားရျခင္း မရွိေခ်။
ကင္ဆာေရာဂါလကၡဏာမ်ား
     အျခားေသာ ကင္ဆာ မ်ားကဲ့သို႔ပင္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အသက္႐ွဴ က်ပ္ျခင္း၊ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါျခင္း၊ ပခံုးအာ႐ံုေၾကာ မ်ားနာျခင္း၊ အစာ မ်ိဳခ်ရ ခက္ျခင္း အစရွိ သည္တို႔ကို ခံစားရ ႏိုင္သည္။
ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားျပန္႔ပြားျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေစႏိုင္ ေသာ လကၡဏာမ်ား
     ကင္ဆာ ဆဲလ္မ်ားသည္ အ႐ိုးသို႔ ျပန္႔ပြားပါက အ႐ိုးနာျခင္း၊ ေအာင့္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစႏိုင္ သကဲ႔သို႔ ဦးေႏွာက္သို႔ ျပန္႔ပြားပါက အျမင္ ေဝ၀ါးျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ ေလျဖတ္ျခင္း တို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။
အျခားေသာ လကၡဏာမ်ား အေနျဖင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ျခင္း၊ အားနည္းျခင္း၊ ပင္ပန္း လြယ္ျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း အစရွိသည္ တို႔ကို လည္း ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။
မည္သည္႕အခ်ိန္တြင္ ဆရာဝန္ႏွင္႕တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး သင္႕သနည္း
- ေခ်ာင္းဆက္တိုက္ဆိုးျခင္း
- ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါျခင္း
- ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း
- ကိုယ္အေလးခ်ိန္အခ်ိန္တိုအတြင္းက်ဆင္းျခင္း
- အလြယ္တကူပင္ပန္းလြယ္လြန္းျခင္း
- အသက္႐ွဴက်ပ္ျခင္း၊ အသက္ရႈရခက္ခဲလြန္းျခင္း
     အစရွိသည့္ လကၡဏာမ်ား ခံစားရပါက သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး ကုသမႈ ခံယူ သင့္သည္။ အဆုတ္ ကင္ဆာ ေရာဂါကို ကုသရာတြင္ ေရာဂါ အဆင့္ အလိုက္ မူတည္ၿပီး ခြဲစိတ္ ကုသျခင္း (Surgery) ၊ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ျဖင့္ ကုသျခင္း (Radiotherapy) ၊ ေဆးသြင္း ကုသျခင္း (Chemo-therapy) အစ ရွိသည့္ နည္းလမ္းမ်ား ျဖင့္ ကုသ ႏိုင္သည္။
အဆုတ္ကင္ဆာကိုမည္ကဲ႕သို့ကာကြယ္မည္နည္း
     ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးျခင္းသည္ အဆုတ္ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ အဓိက အေၾကာင္းအရင္း တစ္ရပ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ သျဖင့္ ေဆးလိပ္ မေသာက္သံုးျခင္းသည္ အဓိက က်ေသာ ကာကြယ္မႈ တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ ေဆးလိပ္ ျဖတ္လို သူမ်ားသည္ နီကိုတင္း ပါဝင္ေသာ ပီေက၊ အေငြ႕၊ ႐ူေဆးမ်ား ကိုအသံုးျပဳၿပီး ေဆးလိပ္ ျဖတ္သင့္သည္။ ထို႔အတူ သူတစ္ပါး ေသာက္သံုးေသာ ေဆးလိပ္ေငြ႕ မ်ားကို မ႐ွဴမိ ေစရန္လည္း သတိျပဳ သင့္သည္။ အလုပ္ခြင္ အတြင္း တြင္လည္း သက္ဆိုင္ရာ လံုၿခံဳ စိတ္ခ်မႈ ရွိေစမည့္ အေဆာင္ အေယာင္မ်ား ဝတ္ဆင္ၿပီး အလုပ္လုပ္ သင့္သည္။ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈကို အစပိုင္း အဆင့္မ်ားတြင္ ေစာေစာ သိႏိုင္ပါက ကုသမ ႈေအာင္ျမင္ေျခ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမိုျမင့္မား သျဖင့္ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈ မ်ားကို စနစ္တက် ျပဳလုပ္ သင့္သည္။
     ကမၻာ တစ္ဝန္းတြင္ ကင္ဆာ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ႏႈန္းသည္ တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႔ ပိုမို ျမင့္မား လာမႈေၾကာင့္ သက္တမ္း ေစ့ေနထိုင္ ႏိုင္ေရး အတြက္ အထူးဂ႐ုျပဳ ေနထိုင္ သင့္ေပသည္။